maandag 22 november 2010

Informatiedemocratie

Een democratie is een bestuursvorm die gebaseerd is op het menselijke gelijkheidsbeginsel; een algemeen principe dat iedere burger (wettelijk) gelijke rechten en een gelijke behandeling in gelijke gevallen toekent (vgl. Nederlandse grondwet, artikel 1). Als iedereen vrij en gelijk in rechten en plichten geboren is, zoals in het eerste artikel van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat, dan heeft ook niemand méér recht dan een ander om bepaalde wetten vast te stellen of beslissingen te nemen (Wiki; geraadpleegd november 2010).

Inmiddels leven we in een serieuze informatiemaatschappij waarin informatie óver mensen en informatie óver natuurlijke en artificiële zaken sterk de boventoon voeren en tegelijk diep zijn doorgedrongen in ons leven van alle dag. Een term als identiteitsdiefstal – als áánsprekend voorbeeld – raakt langzaamaan ‘ingeburgerd’. Het is flink wennen, maar zoals we toegang tot onze fysieke ruimten (huis, kluis, auto, boot etc.) afschermen, zo hebben we vandaag de dag ook de toegang tot onze informatieruimten ordelijk te regelen. En dat valt niet mee.

Dat lukt pas duurzaam wanneer we – burgers, bedrijven èn overheden; de hele democratie dus – serieus werk gaan maken van… informatiedemocratie. Dat is een bestuursvorm die gebaseerd is op het menselijke gelijkheidsbeginsel; een algemeen principe dat iedere burger (wettelijk) gelijke informatierechten en een gelijke informatiebehandeling in gelijke informatiegevallen toekent. Als iedereen vrij en gelijk in informatierechten en plichten geboren is, dan heeft ook niemand méér recht dan een ander om met bepaalde informatie te handelen. Klopt, de overheid draagt daarin een bijzondere verantwoordelijkheid. Hulp van burgers en bedrijven daarbij is ongetwijfeld welkom….

Een krachtige aanzet vormt het 16 artikelen ‘lange’ Manifest voor informatieverkeer. Als rechtgeaard en belanghebbend informatiedemocraat kunt u daar beslist niet omheen! Toch? Hieronder laat ik slechts enkele artikelen, kort, de revue passeren.

Artikel 1 luidt buitengewoon helder en kernachtig: “Informatie over de individuele (rechts)persoon is eigendom van diezèlfde (rechts)persoon.” Analoog aan en aanvullend op oude en vertrouwde wereld raakt nu ook informatie aan de (rechts)persoon verbonden. Inderdaad, artikel 2, “[e]igendomsrecht vestigt oorspronkelijk en volledig beschikkingsrecht van de persoon over zijn persoonsinformatie.” Zo, de “[m]aatschappelijke beginselen” staan – als een huis!

Dat huis verdient echter – voor broodnodig maatschappelijk evenwicht – nuancering; verdere aankleding zeg ook maar. Want onbeperkt zelfbeschikkingsrecht “borgt eventueel onvoldoende vertrouwen voor maatschappelijk verkeer met specialistische bijdragen.” Zulks dient dan wel ordelijk geregeld te zijn. Artikel 3 luidt dan ook: “De persoon kan uitsluitend bij wet beperkt zijn in beschikkingsrecht over zijn persoonsinformatie.”

Zelf kan de (rechts)persoon handelingsrecht verlenen. Daarover gaat artikel 6: “De persoon kan (vrijwillig) recht op handeling met zijn beschikbare persoonsinformatie verlenen aan andere personen.” Hoe dat vorm krijgt, volgt direct in artikel 7: “De personen bepalen in een overeenkomst voor specifieke verlening van handelingsrecht tenminste a. de persoon die handelingsrecht verleent, b. de persoon die handelingsrecht verkrijgt, c. het doel, d. de termijn en e. de relevante deelverzameling van de beschikbare persoonsinformatie.”
Naast de handelingsrechten zijn er natuurlijk ook de “[w]ettelijke handelingsverplichting[en]” met persoonsinformatie. Daarover gaan de artikelen 8 en 9.

Ook belangrijk voor voldoende maatschappelijk evenwicht zijn de vijf afsluitende artikelen die gaan over de wettelijke verplichting tot het afleggen van “[v]erantwoording over handeling en beheer”. Ik noem slechts artikel 12: “De andere persoon […] verantwoordt zich ongevraagd pèr transactie aan de persoon over handeling met diens persoonsinformatie. De rapportagetermijn is maximaal veertien dagen na voltrekking van de transactie.”

U bent informatiedemocraat? U omarmt het informatiedemocratische gedachtengoed? Mooi! Waar is het wachten dan op? Op een Partij voor Informatiedemocratie?


Copyright (c) 2010 Emovere/Jan van Til - All rights reserved.

maandag 15 november 2010

Xleutelring

Wie naar informatie zoekt, gebruikt daarvoor bepaalde kenmerken. In onze informatiesystemen noemen we dergelijke kenmerken ook wel sleutels. En een beetje informatiesysteem beschikt op die manier al over een behoorlijke sleutelbos. Of misschien beter: een sleutelverband. Het gaat immers om onderling afhankelijke sleutels die informatie in de context van een enkel informatiesysteem op coherente wijze ontsluiten voor deelnemers aan een of meer personenverbanden.

Op een iets ruimere schaal, de enterprise, kennen we doorgaans een hele ris informatiesystemen die onderling tal van informatiebetrekkingen onderhouden. Een beetje enterprise kent derhalve een respectabele verzameling sleutelbossen. Of misschien beter: een sleutelverband van sleutelverbanden. Want die sleutels zijn, vanwege de informatiebetrekkingen op enterprise niveau, onderling afhankelijk om informatie in de context van de enkele enterprise op coherente wijze te kunnen ontsluiten voor verschillende groepen medewerkers.

We zijn er nog niet, want een beetje enterprise onderhoudt tegenwoordig tal van digitaal gefaciliteerde informatiebetrekkingen met een veelheid aan andere enterprises. En dat overkoepelende geheel kent derhalve een boven-respectabele verzameling sleutelbossen. Of misschien beter: een sleutelverband van sleutelverbanden van sleutelverbanden. Want ook op die overkoepelende schaal zijn sleutels onderling afhankelijk om informatie op coherente wijze te kunnen ontsluiten ten behoeve van vele participanten in tal van (wisselende) samenwerkingsverbanden.

Tot en met de schaal van de enterprise zijn we inmiddels behoorlijk vertrouwd met de ‘materie’. Ook kennen we de omvangrijke (integratie)problematiek die daarbij speelt. Vaak zelfs van dichtbij. Problematiek waarvoor we nog altijd – en met veel energie/geld naar afdoende oplossingen zoeken. En wellicht bent u van mening dat we onze handen daaraan al meer dan vol hebben. Wellicht bent u om die reden eveneens van mening dat we die problematiek eerst maar eens grondig op (ons eigen) enterpriseniveau moeten oplossen voordat we het enterprise overstijgende deel gaan tackelen.

En toch…. Toch wil ik hier en nu die stap wèl zetten en vanuit enterprise overstijgende schaal kijken naar passende oplossing. Een oplossing die derhalve ook op de kleinere schaal van enterprise en informatiesysteem concreet gerealiseerd kan worden! Daar, op die ruimere schaal, ligt de oplossing eigenlijk direct voor het oprapen en wacht geduldig op uw ontdekking.

Wie vandaag de dag (rechts)personen wereldwijd effectief en efficiënt wil laten samenwerken, dient ervoor te zorgen dat mensen elkaar begrijpen. Dat lukt optimaal als zij dezelfde informatiepatronen vinden. Dat lukt dus met behulp van sleutels die onderling stelselmatig samenhangen. En precies daar ontbreekt het ons aan. Verreweg de meeste sleutels die we momenteel gebruiken, zijn volstrekt los en onafhankelijk van elkaar ontstaan. Dergelijke sleutels verwijzen ons – dus – telkens weer en onsamenhangend naar afwijkende informatiepatronen. Dat is niet efficiënt, weinig effectief en leidt veelal tot teleurstellende samenwerking annex resultaten.

Vraag is nu hoe we stelselmatig samenhang kunnen vestigen tussen die veelheid aan onsamenhangende sleutels. Dat lukt met een aparte infrastructurele voorziening; met een, wat ik nu maar even noem, Xleutelring.

Die Xleutelring gidst informatiezoekers om te beginnen trefzeker en transparant naar precies dezelfde (onsamenhangende) informatie als voorheen. Eerst maar eens 1-op-1 overstappen! Uitermate prettige bijkomstigheid is dat zo’n Xleutelring stapsgewijs, dat wil zeggen per sleutel/groepje sleutels, in bedrijf wordt genomen. De nog bestaande ‘winkel’ blijft daarbij gewoon open. Risicovolle big-bang operaties zijn niet aan de orde. En dat is alvast een hele zorg minder!

Nadat een aantal sleutels in de Xleutelring is ondergebracht (daar moet uiteraard een goed doortimmerd programma voor worden opgesteld), komt voor die sleutels de volgende fase in beeld: de erop betrokken informatie wordt nu geïnfrastructuraliseerd tot, zeg maar even, inframatie. Dat wil zeggen dat de oude informatie geschikt gemaakt wordt voor stelselmatig hergebruik. Die inframatie wordt toegevoegd aan de Xleutelring, komt slechts enkelvoudig voor en is bereikbaar via bijbehorende, nieuwe, xleutels. Voor het koppelen van de oude sleutels aan de nieuwe xleutels zorgt, transparant voor de informatiesystemen, de Xleutelring. Dat lukt omdat de Xleutelring als een aparte infrastructurele voorziening is gepositioneerd en geïmplementeerd.

Om inframatie via xleutels te kunnen vinden, zijn nieuwe, infrastructurele services nodig: xervices. Daar wordt de Xleutelring mee aangevuld. Informatieverzoeken van informatiesystemen worden aan de juiste (eveneens herbuikbare) xervices gekoppeld om de benodigde inframatie te ontsluiten. Nogmaals: daarvoor zorgt de Xleutelring – transparant voor de betrokken informatiesystemen.

De laatste fase bestaat erin de huidige informatiesystemen gefaseerd en deel voor deel om te zetten in inframatiexystemen door ze te ontdoen van functies en informatie die inmiddels via Xleutelring, als infrastructurele voorziening, worden geleverd. Elk van deze inframatiexystemen orchestreert dan zelf, optimaal gefaciliteerd door Xleutelring, haar eigen informatie – soepel en in lijn met de gevarieerde en variërende informatiebehoeften van vele participanten in allerhande samenwerkingsverbanden.

Wie vandaag de dag (rechts)personen wereldwijd effectief en efficiënt wil laten samenwerken, dient ervoor te zorgen dat mensen elkaar begrijpen. Dat lukt optimaal als zij dezelfde informatiepatronen vinden. Dat lukt met een Xleutelring als stelselmatig ingerichte infrastructurele voorziening. Dat lukt wereldwijd. Dat lukt zeker ook op het niveau van de enkele enterprise. Ter facilitering van effectieve en efficiënte samenwerking. Tot duurzaam concurrerend resultaat.

Noot:
De term ‘Xleutelring’ is synoniem met informatierotonde. Voor de hierboven gegeven oplossingsschets is dankbaar gebruik gemaakt van, met name, Informatierotonde voor semantische interoperabiliteit.


Copyright (c) 2010 Emovere/Jan van Til - All rights reserved.